Winona LaDuke, rdzenna Amerykanka, pochodząca z północnoamerykańskiego plemienia Ojibwe. Już w czasie czasów studiów na Harvardzie angażowała się w działania przeciwko rasizmowi i dyskryminacji, kiedy zrozumiała jak wieki destrukcyjnej polityki i działań rządu doprowadziły do problemów, z którymi rdzenni Amerykanie borykają się dzisiaj. 

Dziś jest znaną na całym świecie działaczką na rzecz ochrony środowiska, budowy społeczności lokalnych i praw człowieka. Feministka, aktywistka Greenpeace, Partii Zielonych i Indigenous Women’s Network (Sieci Rdzennych Kobiet).  

Walka o wodę, ziemię, niezależność

W wieku 18 lat spędziła lato w Nevadzie, prowadząc kampanię przeciwko próbom nuklearnym i wydobyciu uranu na ziemiach Navajo. Jeszcze w tym samym roku wystąpiła przed ONZ w Genewie, przedstawiając ekspertyzę na temat trującego wpływu górnictwa na ziemie rdzennych mieszkańców. Lata później, spółka Anadarko Petroleum, Kerr-McGee, zapłaciła 1 miliard dolarów plemieniu Navajo za oczyszczenie wody skażonej uranem oraz rekompensaty dla ludzi ponoszących skutki zdrowotne w wyniku skażenia. 

Po uzyskaniu dyplomu z ekonomii na Harvardzie w 1981 r., LaDuke postanowiła przenieść się do domu w rezerwacie White Earth.

Zaangażowała się w batalię sądową wytoczoną przez lud Anishinaabeg w celu odzyskania ziem obiecanych im w traktacie federalnym z 1867 roku. W momencie podpisania traktatu, rezerwat White Earth obejmował 837 000 akrów, ale polityka rządu pozwoliła firmom i innym grupom nierdzennych mieszkańców przejąć ponad 90 procent ziemi. Niestety, po czterech latach walki w sądzie, pozew został oddalony. 

Niepowodzenie zmotywowało LaDuke do dalszych wysiłków na rzecz ochrony rdzennych ziem. W 1985 roku pomogła założyć i współprzewodniczyła Indigenous Women’s Network (IWN), koalicji 400 rdzennych aktywistek i grup mających na celu zwiększenie widoczności rdzennych kobiet i umożliwienie im podejmowania aktywnych ról w polityce i rdzennej kulturze. Koalicja dąży zarówno do zachowania rdzennych praktyk religijnych i kulturowych, jak i do odzyskania rdzennych ziem i ochrony ich zasobów naturalnych.  Współpracowała także z Women of All Red Nations, aby zwrócić uwagę na proceder przymusowej sterylizacji rdzennych Amerykanek.

Odzyskać utracone

Założyła w 1989 roku White Earth Land Recovery Project (WELRP), jedną z największych organizacji non-profit w kraju, działającej na terenie rezerwatów.

WELRP stara się odkupić ziemie w rezerwacie, wcześniej zakupione przez nierdzennych obywateli, by wspierać zrównoważony rozwój i zapewnić rozwój ekonomiczny rdzennej ludności. W czasie jej kadencji WELRP odzyskało 1400 akrów ziemi, w tym cmentarzy, terenów porośniętych klonami cukrowymi, ziemi uprawnej. 

Inicjatywy WELRP obejmują również działania na rzecz energii odnawialnej, lokalnego rolnictwa i lokalnej żywności oraz poprawę warunków sanitarnych. Wykorzystują zakupione grunty do wytwarzania energii wiatrowej i słonecznej; pomogli chronić lokalne uprawy dzikiego ryżu przed opatentowaniem i inżynierią genetyczną (dzięki działaniom udało się przywrócić uprawę dzikiego ryżu w Minnesocie), zachęcają do powrotu do tradycyjnej żywności.

Na początku lat 90. LaDuke zorganizowała cykl koncertów z grupą muzyczną Indigo Girls, aby podnieść świadomość młodych ludzi na temat kwestii rdzennej ludności. W 1993 roku LaDuke i Indigo Girls założyły Honor the Earth, grupę wspierającą i zbierającą fundusze na rzecz rdzennych organizacji ekologicznych. Od momentu założenia Honor the Earth przekazała ponad dwa miliony dolarów dla ponad 200 rdzennych społeczności amerykańskich.    

Była liderką protestów w sprawie rurociągu Dakota Access Pipeline w 2016 roku, które miały na celu ochronę dostępu do wody i świętych ziem rdzennej ludności w Północnej Dakocie. 

Konopie – magiczne i ekologiczne

Dziś matka sześciorga dorosłych dzieci (trojga biologicznych i trojga adoptowanych) poświęca większość swojego czasu na pracę na roli. Na jej farmie, położonej w rezerwacie White Earth, uprawia warzywa i konopie. 

To jej najnowszy projekt o nazwie Winona’s Hemp and Heritage Farm. To farma i organizacja non-profit jednocześnie, której misją jest stworzenie gospodarki kierowanej przez rdzenne kobiety, opartej na lokalnej żywności, energii i uprawie konopi, która jest przyjazna dla środowiska. 

Konopie są magiczne i są elementem gwarantującym ochronę ziemi

– Winona LaDuke

LaDuke nagłaśnia zalety konopi: wymagają mniej wody do uprawy niż bawełna, mogą zastąpić syntetyki na bazie ropy naftowej w odzieży i innych produktach oraz pochłaniają węgiel z atmosfery, zamiast go uwalniać. 

Większość „nowoczesnej” odzieży produkowana jest z wykorzystaniem środków chemicznych, a przemysł bawełniany wykorzystuje ogromne ilości pestycydów i innych toksycznych chemikaliów. Badania pokazują, że włókna zawarte w ubraniach mogą zatruwać wodę i pożywienie na masową skalę – wyjaśnia LaDuke.

Projekt ma dwa oddziały: Winona’s Hemp dla tkanin przyszłości oraz Anishinaabe Agriculture, skupiającą się na rolnictwie rekultywacyjnym, opartym na wiedzy Anishinaabe oraz program rolniczy przy użyciu jak najmniejszej ilości paliw kopalnych oraz na przywróceniu tradycyjnych odmian żywności.

Nowa zielona rewolucja

 „W przepowiedniach Anishinaabe nasze czasy są określane jako czas siódmego ognia, czas, w którym nasi ludzie otrzymają wybór pomiędzy zieloną ścieżką a spaloną ścieżką. Zbyt długo podążaliśmy spaloną ścieżką – paliw kopalnych, GMO i monokulturowego rolnictwa, prowadzącą do naszego zniszczenia. Druga ścieżka jest nowa, zielona i prowadzi do Mino-Bimaadiziwin (dobrego życia). Dzięki Winona’s Hemp and Heritage Farm idziemy nową ścieżką, uzbrojeni w mądrość naszych przodków, aby stworzyć gospodarkę odnawialną, na którą zasługują nasze dzieci. 

Aby tego dokonać, będziemy współpracować z producentami rdzennymi, jak i nie spoza naszej społeczności, aby stworzyć przemysł konopny. Będzie się on skupiał na włóknie konopnym do produkcji papieru, odzieży i produktów spożywczych. Nadszedł czas, abyśmy poszli naprzód w kierunku zielonej przyszłości. Nadszedł czas na Konopie Winony” – mówi twórczyni projektu, która uprawę i wykorzystanie konopi nazywa nową zieloną rewolucją (New Green Revolution).

Autorka pięciu książek, w tym Recovering the Sacred, All our Relations i powieści Last Standing Woman. Za swoją pracę, aktywizm, projekty została wyróżniona wieloma nagrodami.

Źródła: www.winonashemp.com, www.humansandnature.org, www.womenshistory.org

Zdjęcie: Courtesy winonashemp.com