Tekst: Joanna Piotrowska

Mydło potasowe (w paście, żelu, galaretce) nie jest tak popularne jak mydła sodowe (w kostce). A ponieważ jestem wielką miłośniczką tych pierwszych, bardzo mi zależy na docenieniu przez innych ich kosmetycznych i czyszczących właściwości i nie bać się używać.

Moją przygodę z mydłami zaczynałam właśnie od mydła potasowego. Tak, tak, nie od mydła w kostce, lecz potasowego – który najczęściej ma formę pasty, galaretki czy gęstego żelu. Wpadł mi w oko, gdy szukałam czegoś, czym mogę zastąpić komercyjne płyny do mycia i szorowania, by nie wpuszczać do ziemi szkodliwych substancji. Analizowałam, czytałam o nim, korzystałam ze wskazówek, którymi hojnie się dzieliła Mila Wawrzeńczyk z Ukręcone i w końcu zrobiłam swoje pierwsze mydło potasowe. I przepadłam. 

Skąd ta miłość?

Przecież mydła potasowe (w paście) nie są tak popularne jak sodowe (w kostce). Te ostatnie leżą zwykle na naszych mydelniczkach w łazience, kuchni. Potasowego u nikogo nie spotkałam. Dla mnie też kilka lat temu było tajemnicą. Ale jak ją odkryłam, nie wyobrażam już sobie bez niego życia. Za co je zatem kocham?

• za wszechstronność – mogę tworzyć mydła do ciała, do włosów, do czyszczenia
• za łatwość, w jaki mogę je przemienić w inny produkt myjący – żel, peeling, dodając glinki, nasiona, zapachy, 
• za działanie czyszczące – już nie wyobrażam sobie sprzątania domu bez potasowego gospodarczego, jest znakomite; 
• za działanie kosmetyczne – bo świetnie myje, pielęgnuje ciało, świetnie czyści skórę głowy,
• uwielbiam też je robić i patrzeć, jak się zmienia – z nijakiej masy powstaje pięknie lśniąca pasta czy galaretka; w zależności od użytego oleju może być jasnożółta, bursztynowa, zielona, brązowa, można też zrobić mydło różowe lub czerwone używając wyciągów olejowych np. z korzenia rabarbaru,
• za to, że pomaga mi walczyć z mszycami w ogródku,
• za ekologię, bo jest w pełni biodegradowalne,
• no i za to, że mogę je tworzyć wykorzystując jedynie płynne oleje (co jest rzadkością w przypadku mydeł w kostce, gdzie dodaje się maseł), a w Samym Dobru postanowiłyśmy, że korzystamy z produktów z roślin rosnących blisko nas, więc używam olejów z polskich roślin: słonecznikowego, rzepakowego, czarnuszkowego, lnianego, pomidorowego, jabłkowego, brzoskwiniowego, makowego, konopnego, jaki chcecie (wyjątek stanowi mydło gospodarcze – tam użyłam oleju kokosowego, bo daje wielką pianę).

Powodów, jak widzicie, jest wiele. Ale skoro mydło potasowe jest tak znakomite, czemu nie ma go w każdym sklepie, tak jak mydeł w kostce? Cóż, nie będę odkrywcza: jeśli nie wiadomo o co chodzi, to pewnie chodzi o kasę. 

Zapomniane pierwsze mydło

Mydło potasowe znane również jako miękkie mydło lub mydło płynne, to pierwsze mydło, jakie tworzyli ludzie. Robiono je z popiołu drzewnego i mieszaniny tłuszczów (roślinnych czy zwierzęcych). Mydło było używane zarówno w starożytnym Egipcie, jak i Babilonii 5000 lat temu. Papirus Ebersa, dokument medyczny z około 1500 roku p.n.e., opisuje połączenie olejów zwierzęcych i roślinnych z solami alkalicznymi w celu stworzenia materiału podobnego do mydła, używanego do leczenia chorób skóry, a także do mycia. 

Pierwsza wzmianka o mydłach jako środka czyszczącego pojawia się w 200 roku n.e. w piśmie Galena, greckiego lekarza.  W VII wieku produkcja mydła była już uznaną sztuką we Włoszech, Hiszpanii i Francji. Kraje te były pierwszymi ośrodkami produkcji mydła ze względu na dostępność składników, takich jak oliwa z oliwek.

Do XVIII wieku mydła, które tworzono, były mydłami potasowymi. Duża zmiana nastąpiła w 1791 roku, kiedy francuski chemik Nicholas Leblanc opatentował proces wytwarzania sody kalcynowanej z soli kuchennej. Odkrycie to sprawiło, że produkcja mydła stała się jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi przemysłu w Ameryce, ponieważ łatwiej i taniej było uzyskać wodorotlenek sodu niż popiół niezbędny do produkcji mydła potasowego.

Detergenty zamiast mydeł

Proces tworzenia mydła był niezmienny aż do 1916 roku. Wielka zmiana nastąpiła w czasie I i II wojny światowej, kiedy zabrakło tłuszczów i olejów zwierzęcych i roślinnych, które były używane do jego produkcji. Powstała konieczność używania innych surowców, które były “syntetyzowane” w substancje chemiczne o podobnych właściwościach.  To właśnie one są dziś znane jako “detergenty”. Dziś większość rzeczy, które nazywamy “mydłem”, to tak naprawdę detergenty. 

Są one łatwiejsze i tańsze w produkcji, co pozwala mniejszym kosztem otrzymać większy zysk. Co nie oznacza, że nie możemy ich używać. Mają swoje zalety. Detergenty są zazwyczaj w płynnej formie, a ich aplikacja jest wygodniejsza. I oczywiście także myją i to skutecznie. Ale mogą też zaszkodzić, uczulić i podrażnić na co narzeka coraz więcej osób.

Mydła rzemieślnicze

Prawdziwe mydła w kostce (sodowe) można kupić w Polsce w manufakturach, które robią tzw. mydła rzemieślnicze. Jest już ich naprawdę sporo, a mydlarze i mydlarki tworzą dużą społeczność. Produkowane przez nich mydła są droższe niż te z popularnych drogerii, ponieważ w ich składzie znajdziecie często nierafinowane oleje, egzotyczne masła – kakaowe, babasu, mango, i dodatkowe składniki pielęgnujące skórę – mleko, roślinne odwary, ekstrakty. Często mydła te robione są w małych partiach, w niewielkich firmach, których nie stać na drogie reklamy. Warto je kupować, bo mają naprawdę dobroczynny wpływ na skórę i nie szkodzą środowisku.

Szczęśliwie ten trend staje się coraz popularniejszy, ponieważ rośnie świadomość ekologiczna społeczeństwa. Ku naturalnym mydłom zwracają się także osoby z problemami skórnymi i alergiami. 

A co z mydłem potasowym? 

Dziś nie robi się już mydła potasowego mieszając popiół z tłuszczami. Wykorzystujemy do tego tworzony przemysłowo wodorotlenek potasu (KOH). 

Mydło potasowe jest wciąż stosowane w wielu dziedzinach życia, choć rzadziej niż kiedyś. Można je spotkać w:

• Rolnictwie, zwłaszcza ekologiczne: jako naturalny środek owadobójczy na roślinach i drzewach owocowych. 
• Przemyśle kosmetycznym: w produkcji naturalnych kosmetyków, takich jak szampony, mydła. 
• W domowym czyszczeniu: do czyszczenia domu, a zwłaszcza do mycia naczyń i sprzątania kuchni i łazienki. Może być stosowane do usuwania plam z ubrań i dywanów. 
• W ogrodnictwie: jako środek ochronny dla roślin ogrodowych, ponieważ pomaga w walce ze szkodnikami i chorobami roślin.

Zauważyłam także, że powolutku mydło potasowe zaczyna się pojawiać w sklepach z naturalnymi, ekologicznymi kosmetykami i powraca do łask. 

Miłośniczką i popularyzatorką mydeł potasowych jest od dawna Aga Sidor „Kawa w kąpieli”, która ma w swoim sklepie mydła potasowe; prowadzi także warsztaty z ich tworzenia dla początkujących i zaawansowanych . Zachęcam do udziału!

Ja mydła potasowe kocham, więc i w naszym sklepie możesz znaleźć mydło potasowe Konopnicka do ciała, a więc pielęgnujące, no i oczywiście mydło gospodarcze, bez którego już nie wyobrażam sobie sprzątania. W moim domu wyparło wszystkie komercyjne detergenty, także do szyb, luster, podłóg, kuchenki (elektrycznej również).

Potasowe czy sodowe?

Jakie mydło wybrać do mycia? To bardzo indywidualna sprawa. Niektórym przypadanie do gustu potasowe i jego niezwykła konsystencja oraz działanie. Inni zostaną przy mydłach w kostce, bo łatwiej z niego korzystać, gdy leży na mydelniczce niż wyciągać mydło potasowe ze słoiczka. Podobnie z używaniem mydeł pod prysznicem, jak i kąpieli w wannie. 

Ale na 200% mogę mydło potasowe polecić do tworzenia z niego innych kosmetyków do pielęgnacji ciała – na przykład peelingu. Zobaczcie jakie to proste!

Przepis:

Peeling z glinką zieloną

50 g mydła potasowego Konopnicka

2-3 g zmielonych łupin orzecha (mogą być nasiona czarnego bzu czy inne zmielone pestki)

2 g zielonej glinki

10 g ulubionego oleju najlepiej nierafinowanego

Wszystko razem dokładnie wymieszaj. Nałóż i wsmaruj w ciało (świetnie się do tego nadaje rękawica lniana lub konopna), spłucz obficie wodą.

Peeling cukrowy

20 g mydła potasowego Konopnicka

20 g ulubionego oleju (najlepiej nierafinowanego)

60 g cukru białego, drobnego

Wszystko razem dokładnie wymieszaj. Nałóż i wsmaruj w ciało (świetnie się do tego nadaje rękawica lniana lub konopna), spłucz obficie wodą.

O mydle gospodarczym potasowym (w paście) napiszę innym razem. Ale ponieważ mydła tego rodzaju są jeszcze mało znane, poniżej odpowiadam na kilka najczęściej pojawiających się pytań.

FAQ o mydle gospodarczym w paście

Pytanie: Jak używać mydła gospodarczego?

Odpowiedź: Odrobinę nałożyć na czyszczona powierzchnię i myć zwilżoną gąbka lub ścierką. Spłukać obficie wodą. Powtórzyć, jeśli potrzeba.

Pytanie: Czy mydło gospodarcze to to samo co mydło potasowe?

Odpowiedź: Nie. Może być mydło gospodarcze potasowe (w paście), ale i sodowe (w kostce). Mydłem gospodarczym nazywamy te mydła, których zadaniem jest czyszczenie, a nie pielęgnacja. Mydło gospodarcze to mydło, gdzie podczas produkcji przetłuszczenie ustawimy na 0 (a nawet -1), co znaczy, że cały tłuszcz przereaguje z wodorotlenkiem (sodu lub potasu). Dlatego ma tak wspaniałe właściwości czyszczące.

Pytanie: Czy mydłem gospodarczym potasowym mogę myć ręce lub ciało?

Odpowiedź: Teoretycznie tak, skóra zostanie umyta, ale będzie bardzo wysuszona. Zadaniem mydła gospodarczego jest usuwanie tłuszczu bez względu na to, gdzie on się znajduje. Można oczywiście umyć nim mocno zabrudzone dłonie, ale warto potem dobrze nasmarować ręce tłustym kremem. Do mycia ciała zdecydowanie lepiej jest używać mydła potasowego o przeznaczeniu kosmetycznym, a więc z wyższym przetłuszczeniem, które zapewnia pielęgnujące działanie – takie jak nasze mydło Konopnicka, którą polecamy.

Pytanie: Czy mydłem gospodarczym mogę myć okna i szyby?

Odpowiedź: Tak. Mydła gospodarczego możesz używać do mycia wszystkich powierzchni. Także do okien i szyb. Ponieważ w składzie ma kwas cytrynowy nie będzie zostawiał smug. Pamiętaj tylko, by nakładać go naprawdę niewiele. Inaczej będziesz bardzo długo zmywać pianę i zużyjesz niepotrzebnie dużo wody. Nałóż na wilgotną gąbkę lub ściereczkę odrobinę mydła i umyj okno. Następnie zmyj czystą wodą aż zniknie piana. Resztę wody ściągnij ściągaczką.

Pytanie: Czy waszym mydłem gospodarczym mogę prać w pralce lub zmywać w zmywarce?

Odpowiedź: Nie polecam, ponieważ bardzo się pieni. Można jednak zapierać nim plamy na ubraniach.

Pytanie: Czy mydło gospodarcze jest ekologiczne?

Odpowiedź: Tak, jest w pełni biodegradowalne. Wodę, w której rozpuściło się mydło, możesz bezpiecznie wylać na przykład do ogródka. 

Pytanie: Czy Wasze mydło gospodarcze w paście jest wydajne?

Odpowiedź: Bardzo. Ponieważ używa się go w naprawdę niewielkiej ilości. Dla przykładu – do umycia sporego zlewu wystarczy nabrać mydło ze słoika na koniec palca wskazującego, tak wielkości ziarna fasoli.

Pytanie: Czy słoik po Waszym mydle gospodarczym mogę po jego zużyciu wykorzystać do czegoś?

Odpowiedź: Oczywiście! Do czego tylko chcesz, tylko przedtem dobrze go umyj.

Pytanie: Czy naprawdę mydłem gospodarczym można umyć wszystkie powierzchnie?

Odpowiedź: Tak. To uniwersalny środek do czyszczenia. Nie ma znaczenia, czy czyścisz nim podłogę, toaletę, czy szyby. Za to go właśnie uwielbiam.

Nasze mydła potasowe, możesz kupić w sklepie:

Mydło do ciała Konopnicka

Mydło gospodarcze w paście

Jeśli chcesz nauczyć się robienia mydeł potasowych czy sodowych:

• polecam książkę „Sztuka mydlenia. Jak zrobić prawdziwe mydło” https://ukrecone.com/produkt/sztuka-mydlenia-jak-zrobic-prawdziwe-mydlo-ksiazka/autorstwa Mili Wawrzeńczyk, właścicielki Ukręconych – sklepu z półproduktami do tworzenia kosmetyków i twórczyni bloga, gdzie znajdziesz kopalnię wiedzy na temat tworzenia mydeł potasowych i sodowych i innych kosmetyków.
• Polecam warsztaty Agi Sidor z „Kawa w kąpieli” z robienia mydeł (i nie tylko) dla początkujących i zaawansowanych